حماسه حسینی از دیدگاه شهید مطهری/ 15

تاثیر خطبه های حماسی حضرت علی (ع) در جنگ صفین

به گزارش خبرنگار سیاسی پایگاه اطلاع رسانی ستارگان ، استاد شهید مرتضی مطهری در ادامه جلد اول کتاب حماسه حسینی ضمن بیان انواع تخریف و تاثیرات آن ، به موضوع معنای واقعی حماسه پرداخته و می گوید : حماسه در زبان فارسی بسیار استعمال می شود اما برای صحبت راجع به حماسه ی حسینی ، لازم است که معنی حماسه تعریف شود. کلمه ی حماسه به معنای صلابت و شدت است و گاهی به معنای شجاعت و حمیّت نیز استفاده می‌شود .

شهید مطهری ادامه می‌دهد : بزرگان شعر و ادب ، منظومه های شعری را از نظر محتوا یا همان نوع معنی و هدف شعر ، به منظومه هایی از قبیل غنائی ، حماسی ، اندرزی وعظی ، رثایی و مدحی دسته بندی می‌کنند . آثار حافظ و سعدی و شمس تبریزی در دسته بندی منظومه های غنائی جای می‌گیرد . اگرچه هدف شمس و حافظ و سعدی عرفان و خالق بوده است اما در قالب های عاشقانه بیان می شود .

شهید مطهری ادامه می دهد : شعر رثایی یا مرثیه برای بزرگان دین و سایر بزرگان دنیا و کسانی که منشأ خبر و برکت بوده اند گفته می‌شود . مانند اشعار شعرایی که بعد از انقراض برامکه سروده شد ؛ یا مرثیه سرایی حافظ برای مردن جوان خود . مدح و ستایش که بیشتر به سمت چاپلوسی رفته است هم که بسیار زیاد است .

استاد شهید مطهری می افزاید : اشعار حماسی منظومه ی دیگری هستند که فقط آهنگ خاصی را می‌پذیرند . شعر حماسی شعری است که از آن بوی غیرت و شجاعت و مردانگی به مشام می‌رسد و انسان را به حرکت وا می‌دارد .

شهید مطهری تکمیل می کند : این دسته بندی ها اختصاصا برای شعر نیست و در نثر هم همین‌طور است .‌ نثر های حماسی جلوه ای از ایستادگی و مقاومت هستند .

مولف کتاب حماسه حسینی خاطرنشان می کند : در جنگ صفین پس از اولین برخورد سپاهیان حضرت علی علیهم السلام با معاویه ، حضرت علی (ع) حاضر به شروع جنگ نشده و تمام تلاش امیرالمومنین (ع) بر حل اختلافات متمرکز بوده است . اما ناگهان امام علی (ع) متوجه می‌شوند که دشمن پیش‌دستی کرده است و رود فرات را گرفته است . حضرت علی (ع) که باز هم سعی بر اصلاح سپاه معاویه داشت ، پیغامی فرستاد و در آن پیغام فرمود که بنای ما بر صلح است ؛ اما دشمن قبول نکرد . در نهایت سپاه علی (ع) یا باید از زور تشنگی از پا در می‌آمد و یا باید می‌جنگید . حضرت علی (ع) در همان لحظه شروع به خواندن خطبه ای چند سطری می‌کنند و همان خطبه ی حماسی ، باعث می‌شود کمتر از دو ساعت سپاهیان علی علیه‌السلام ، دشمن را به کلی از شریعه ی فرات دور کنند . اما حضرت علی (ع) با همان مرام علی بودن خود ، به سپاهیان گفت که اجازه ی برداشت آب را به لشکر کفر بدهند .

شهید مطهری ادامه می‌دهد : همانطور که اشعار و سخن ها منظومه های مختلفی دارند ، سرگذشت ها و حادثه ها هم اقسامی دارند . برخی حادثه ها غنایی است و بعضی اندرزی . بعضی از حادثه ها هم حماسی اند . حتی شخصیت ها هم انواعی دارند ، یک شخصیت ممکن است تمامش غنایی باشد و بوی عشق بدهد و یک شخصیت ممکن است حماسی باشد و روحش از حماسه پر باشد .

منبع : حماسه حسینی جلد اول

مولف : استاد شهید مرتضی مطهری

صفحات : ۱۱۳_۱۱۸

تلخیص : زهرا ذاکری