حماسه حسینی از دیدگاه شهید مطهری/ 21

عناصر چهار گانه در شکل گیری حماسه حسینی

به گزارش خبرنگار سیاسی پایگاه اطلاع رسانی ستارگان ، استاد شهید مرتضی مطهری در ادامه جلد اول کتاب حماسه ی حسینی ، به موضوع انواع نهضت ها در تاریخ بشریت اشاره و می گوید: همان‌طوری که سخن انسان ها از نظر بساطت یا پیچیدگی ، یعنی تک معنی بودن یا چند معنی بودن و دارای لایه های مختلف بودن متفاوت است ؛ نهضت ها و حرکت‌های انسانی هم همینطور است . همینطور خداوند در قرآن،  آیات خود را به دوسته تقسیم می‌کند : آیات محکمات و آیات متشابهات . آیات محکمات آیاتی است که از نظر لفظ تک معنی باشد ، یعنی تنها یک مفهوم داشته باشد . ولی آیات متشابهات ، آیاتی هستند که در آن واحد، چند معنا می‌توان از آن استنباط کرد .

استاد مطهری سپس به معیار شناخت میان محکمات و متشابهات پرداخته و می افزاید : برای اینکه در معانی آیات متشابهات قرآن ، به اشتباه نیافتیم ، باید آیات محکمه را قیاس و معیار قرار دهیم و متشابهات را به وسیله محکمات تفسیر و تعبیر نماییم.

مولف کتاب خاطر نشان می سازد : حرکت‌ها و نهضت هاهم دقیقا همینطور است ! ممکن است این حرکت ها، تک معنی و تک مقصد باشد و ممکن است در آن واحد‌، چند مقصد و هدف وجود داشته باشد ؛ با اینکه همه ی آن هدف ها به یک هدف اصلی می‌رسند ، اما یک نهضت می تواند در لحظه واحد دارای جنبه ها و ابعاد متفاوتی باشد .

معلم اندیشمند انقلاب اسلامی سپس به موضوع نهضت حسینی می پردازد و می گوید : نهضت امام حسین (ع) یک نهضت چند بعدی و چند جانبه است . و علت اینکه تفاسیر و تعابیر مختلفی در مورد نهضت حسینی هم شده‌است ، همین چند بعد بودن آن است .

وی موضوع چند بعدی بودن نهضت حسینی را چنین تشریح می کند: ما وقتی از جنبه ی بعضی عناصر حرکت حسینی، به این حماسه ی حسینی نگاه می‌کنیم ، متوجه می‌شویم مقصد این نهضت ، صرفا نفی و عدم تسلیم است . در زمانی که یزید پس از مردن معاویه جانشین او شد ، یزید لازم دید از شخصیت‌های بزرگ اسلام بیعت بگیرد که رأس همه ی آن شخصیت های بزرگ اسلام ، امام حسین (ع) قرار داشته است ؛ کسی که مردم از او خیلی حساب می‌بردند . پس از اینکه از سیدالشهدا علیه السلام بیعت خواستند ، امام حسین (ع) حاضر به بیعت کردن نشدند . و پس از چند روز توقف در مدینه ، همراه با خانواده ی خود به سمت حرم امن الهی یعنی مکه و مسجدالحرام حرکت کردند، ایشان حدود چهار ماه در مکه اقامت کردند و در تمام این مدت حاضر نشدند بیعت یزید را بپذیرند . و این نپذیرفتن بیعت ، در واقع یکی از ماهیت های نهضت حسینی را نشان داد که همانا عدم تمکین و تسلیم در برابر تقاضای جابرانه ی حاکم زمان بود.

شهید مطهری ادامه می‌دهد : عنصر دیگری که در نهضت حسینی دخالت دارد ، عنصر امر به معروف و نهی از منکر است ؛ در کلمات خود حسین بن علی (ع) این موضوع را می‌بینیم . یعنی اگر فرضاً از ایشان بیعت هم نمی‌خواستند ، براساس این عنصر، باز هم اباعبدالله (ع) سکوت نمی‌کرده وقیام می کردند.

استاد به عنصر سوم حرکت حسینی اشاره و بیان می کند : عنصر بعدی عنصر اتمام حجت است . در آن زمان ، جهان اسلام سه مرکز بزرگ داشت : مدینه که دارالهجره پیامبر (ص) بود ، شام که مرکز خلافت بود و کوفه که قبلا مرکز خلافت امیرالمومنین (ع) بوده و علاوه بر آن، کوفه، شهر جدیدی بود که به وسیله ی سربازان مسلمان در زمان عمر بن خطاب ساخته شده و آن را سربازخانه ی اسلامی می‌دانستند و از این جهت با شام برابری می‌کرد .

مولف کتاب حماسه حسینی ادامه می‌دهد : پس از شنیدن خبر عدم بیعت حسین علیه السلام ، مردم کوفه به ایشان نامه فرستاده و به امام حسین (ع) اطمینان یاری رساندن به ایشان را می‌دهند . در اینجا اگر امام حسین (ع) پاسخ نگوید ، تاریخ قطعا در آینده ایشان را محکوم می‌کند . تاریخ در آینده می‌گوید زمینه ای عالی برای خلافت حسین بن علی (ع) وجود داشت ، ولی امام حسین (ع) نتوانست از این فرصت استفاده کند ! یا ترسید و از این قبیل حرف‌ها . و سیدالشهدا (ع) برای اتمام حجت با مردم کوفه ، به تقاضای آن‌ها پاسخ می‌دهد . و در اینجا نهضت حسینی رنگ دیگری به خود می‌گیرد .

وی در ادامه سخن خود را اینگونه تکمیل می کند : یکی دیگر از جنبه های این جنبش حسینی ، جنبه ی تبلیغی آن است . یعنی این نهضت علاوه بر همه ی این جنبه ها و عناصر پیش گفته، یک جنبه ی معرفی و شناساندن اسلام هم دارد .

منبع : جلد اول کتاب حماسه حسینی

مولف : متفکر شهید استاد مرتضی مطهری

صفحات : ۱۸۵_۱۸۹

تخلیص: زهرا ذاکری