جایگاه علمى حضرت زهرا (س)

به گزارش خبرنگار فرهنگی پایگاه  اطلاع رسانی ستارگان، حضرت آیت الله سید صادق روحانی در پرسش و پاسخی به موضوع مقام علمى حضرت زهرا (س) پرداخته است. متن پرسش و پاسخ به این شرح است:
استفتاء:دوست دارم از جایگاه علمى حضرت فاطمه زهرا علیها السلام و وزن و اندازه دانش او آگاه گردم. من مى‏ دانم که او سالار بانوان گیتى است و داراى همان جایگاه علمى است که به پدرش محمّد صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏ آله ارزانى شد، امّا اینک در جستجوى روایتى هستم که بیانگر این مطلب باشد؛ زیرا من نمى ‏دانم چرا آن حضرت با آن‏که به برکت علم و دانش خود مى ‏دانست که از «فدک» ارث نمى ‏برد، آن را مطالبه کرد؟ اگر ممکن است این مطلب را با بیان روایتى مرقوم بفرمایید. و نیز بنویسید که چرا ابوبکر او را از حق خودش محروم ساخت؟
جواب:باسمه جلت اسمائه; در کتاب عیون المعجزات از جناب سلمان و از عمّار در حدیثى آمده است که: فاطمه علیها السلام امیرمؤمنان را ندا داد و گفت: «یا عَلى، أدن لِأحدّثک بِما کان وَ بِما هُوَ کائِن وَ بِما لَمْ یَکُن إلى یَوْم القیامَهِ حِیْنَ تَقومُ النّاس»؛ (1) على جان! نزدیک بیا تا از رخدادهاى گذشته و حال و آینده و آنچه تا روز رستاخیز رخ خواهد داد، به شما خبر دهم! و نیز در همین کتاب عیون المعجزات، ضمن حدیثى از خود آن حضرت آمده است که: «وَ أَنَا مِن ذلِکَ النّور أعْلمُ ما کان وَ ما یَکُون وَ ما لَمْ یَکُن إلى یَوم القیامَهِ حِیْنَ تَقومُ النّاس» (2) و من از همان فروغ محمّدى هستم، و رخدادهاى گذشته و حال و آینده و آنچه را تا روز رستاخیز رخ خواهد داد، مى‏ دانم. این روایت را مرحوم صدوق در کتاب هاى خویش نظیر عیون و علل الشّرایع و معانى الْأخبار و… آورده است. افزون بر آنچه آمد، روایاتى به این مضمون از پیشوایان معصوم علیهم ‏السلام رسیده است که بر این حقیقت گواهى مى ‏کند؛ نظیر این روایت که: پیشوایان اهل بیت علیهم ‏السلام حجّت‏ ها و برگزیدگان خدا بر آفریدگانش هستند و فاطمه، حجّت راستین و پُرشکوه خدا بر آنان. «أنَّ الْأئِمَّهَ حُجَجُ اللّه‏ِ عَلى خَلْقِهِ وَ فاطمهُ حُجه اللّه‏ عَلَیْهِم»؛ (3) و یا بسان این حدیث که مى ‏فرماید: فاطمه پاره ‏اى از وجود پیامبر است؛ از این رو خدا به خشنودى او خشنود و به خشم او خشمگین مى‏ گردد. (4) روشن است که این ملازمت و هماهنگى خشنودى و خشم خدا با او، نیازمند علم و دانش به همه چیزهایى است که خداى را خشنود و یا خشمگین مى ‏کند، و باز در شکوه دانش و خِرد و جایگاه والاى علمى فاطمه علیها السلام همین بس که چنین حجم عظیمى از دانش و معنویت از راه آموزش ‏هاى عادى و شناخته شده به دست نخواهد آمد. و اما موضوع خشم و آزردگى وجود گران‏قدر زهرا علیها السلام، به دلیل غصب خلافت شرعى امیرمؤمنان بود، و جریان غصب فدک نیز در جهت تضعیف اقتصادى آن بزرگوار و در تنگنا قرادادن او دنبال شد، چرا که آن حضرت در آن شرایط بحران زا نخستین منتقد و بزرگ‏ترین مخالف جریان خلافت غاصب و زورمدار بود، و نیز مى‏ دانیم که زهرا علیها السلام پس از آن‏ که جریان سقیفه شأن نزول و داستان فرود آیه قُربى بر پیامبر و آن‏گاه فرا خواندن دخترش فاطمه و اعطاى فدک به او را انکار نمود، از راه ارث پدرى، آن را مطالبه نمود، چرا که موضوع دفاع از حق و باز پس گرفتن آن از غاصب و ظالم، نه تنها کارى شرعى و اخلاقى که گاه لازم و واجب است، هم‏چنان‏که بر غاصب نیز بازگرداندن حقوق دیگران واجب است.
——————————————————————-
1.بحار الْأنوار، ج43، ص8.
2.بحارالانوار، ج43، ص8.
3.از پیامبر آورده ‏اند که در این مورد فرمود: انَّ اللّه‏َ جَعَلَ عَلِیّا وَ زَوْجَتَهُ وَ أبْنائَهُ حُجَجُ اللّه‏ عِلى خَلقهِ وَ هُم أبْوابُ الْعِلْمِ فِى أُمَّتِى، مَن اهْتَدى بِهم هُدى إلى صَراطٍ مُسٌتَقیم. خداى فرزانه على و همتاى ارجمند او و فرزندانش را حجّت‏ هاى خویش بر مردم برگزید؛ آنان دروازه‏ هاى دانش در میان امّت من هستند؛ از این رو هر کس به آنان تمسّک جوید، به راه راست راه یافته است. عوالم العلوم/ ج 11/ ص 78.
و نیز از امیرمؤمنان است که خطاب به خود آن بانوى بزرگ فرمود: مَعاذَ اللّه‏ِ! أَنْتِ أَعْلَمُ بِاللّه‏ِ، وَ أَبَرُّ وَ أَتْقى وَ أَکْرَمُ وَ أَشَدُّ خَوْفا مِنَ اللّه‏ِ مِنْ أَنْ أُوَبِّخَکِ بِمُخالِفَتِى! وَ قَدْ عَزَّ عَلَىّ مُفارِقَتُکِ وَ فَقْدُکِ. اِلّا أَنَّهُ أَمْرٌ لابُدَّ مِنْهُ. وَاللّه‏ِ لَقَدْ جَدَّدْتِ عَلَىَّ مُصِیْبَهَ رَسُولِ‏ اللّه‏ِ، وَ قَدْ عَظُمَتْ وَفاتُکِ وَ فَقْدُکِ فَإِنّا لِللّه‏ِ وَ إَنّا اِلیْهِ راجِعُونَ* پناه بر خدا! به‏ خداى سوگند که تو داناتر و نیکوکارتر و پروا پیشه تر و گرامى ‏تر و خداترس‏ تر از آن هستى که من وجود گرانمایه ات را جز آنچه گفتى بنگرم و یا میان من و تو جایى براى ناسازگارى باشد و من به ‏خاطر آن، تو را مورد نقد و سرزنش قرار بدهم؛ پناه بر خدا! فاطمه جان! جدایى تو بسى بر من گران است، امّا چه مى ‏توان کرد؟ این قانون آفرینش است و از آن گریزى نیست. به‏ خداى سوگند که با شهادت جان ‏سوزت مصیبت سهمگین رحلت پیامبر را بر من تجدید مى ‏کنى. حقیقت این است که فراق تو در این شرایط، از رحلت پیامبر نیز بر من سهمگین‏ تر خواهد بود! بنابراین باید از این مصیبت فاجعه ‏بار به خدا پناه برد که این مصیبتى است که از آن نمى ‏توان آرامش دل یافت و سوگ بزرگى است که جایگزین نخواهد داشت. جلاء العیون شُبّر/ ج 1/ ص 217؛ بحار/ ج 43/ ص 187.
و نیز از امام باقر آورده ‏اند که فرمود: لمّا ولدت فاطمه اوحى ‏اللّه‏ الى ملک فأنطق به لسان محمّد صلى ‏الله‏ علیه‏ و ‏آله فسمّاها فاطمه، ثمّ قال: انّى فطمتک بالعلم. بحارالانوار/ ج 43/ ص 65. هنگامى که فاطمه ولادت یافت، خدا به یکى از فرشتگان دستور داد که واژه مقدّس فاطمه را بر زبان محمّد صلى ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله جارى سازد؛ آن‏گاه خدا به او پیام داد که: من دانش و معنویت را جانشین غذاى مادّى براى تو ساختم. آن‏گاه امام باقر فرمود: واللّه‏ لقد فطمها اللّه‏ُ بالعلم. به خداى سوگند که آفریدگارش او را از علم و دانش سرشار ساخت. بحار/ ج 43/ ص 13.
و نیز نظیر این روایت از امام عسکرى که فرمود: نَحْنُ حُجَجُ اللّه‏ِ عَلى خَلْقِهِ وَ فاطمهُ حُجهٌ عَلیَنا. ما حجّت ‏ها و برگزیدگان خدا بر آفریدگانش مى باشیم، و فاطمه، حجّت راستین و پُرشکوه خدا بر ما مى ‏باشد. تفسیر أطیب البیان/ ج 13/ ص 236.
و نیز از امام زمان (عج) که مرقوم فرمود: وَ فِى إبْنَهِ رَسُولِ اللّه‏ِ لِى أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ. براى من، در وجود نازنین دخت والاى پیامبر خدا، سرمشق و الگویى نیکوست. بحارالانوار/ ج 53/ ص 180؛ غیبت طوسى/ ص 173.
4.از پیامبر آورده ‏اند که در وصف فاطمه علیها السلام فرمود: «مَنْ عَرَفَ هذِهِ فَقَدْ عَرَفَها وَ مَنْ لَمْ‏یَعْرِفْها، فَهِىَ بَضْعَهٌ مِنّى، هِىَ قَلْبِى وَ رُوحِى الَّتِى بَیْنَ جَنْبَىَّ، فَمَنْ آذاها فَقَدْ آذانِى؛» هر کس این بانوى سرفراز را مى ‏شناسد که مى‏ شناسد، و هر کس نمى‏ شناسد بداند که او پاره وجود و روح من است؛ پس، هر که او را بیازارد مرا آزرده است. نورالْأبصار/ ص 49؛ الفصول المهمّه/ ص 150؛ نزهه المجالس/ ج 2/ ص 228.
و مى ‏فرمود: «فَاطِمَهُ بَضْعَهٌ مِنِّى، فَمَنْ أَغْضَبَها فَقَدْ أَغْضَبَنى؛» فاطمه پاره وجود من است؛ پس، هر کس او را به خشم آورد مرا خشمگین ساخته است. خصائص نسایى/ ص 35؛ صحیح بخارى/ ج 5/ ص 21.